1. Tổng quan
Quản lý dựa trên giá trị (Value-based management – VBM) là một công cụ tối đa hóa giá trị của công ty. VBM sử dụng kỹ thuật đánh giá trong quản lý hiệu quả, kiểm soát kinh doanh và ra quyết định. Giá trị của công ty được xác định theo các dòng tiền chiết khấu tương lai. Giá trị được tạo ra khi công ty đầu tư vốn để thu về hơn chi phí vốn. Tất cả các chiến lược và quyết định được kiểm tra với việc tạo ra giá trị tiềm năng.
Có nhiều cách sử dụng VBM. Cách đơn giản nhất là sử dụng trong báo cáo tài chính, lợi nhuận sẽ phải chịu một mức chi phí vốn (giá trị gia tăng kinh tế). VBM cũng có thể được dùng để lập ngân sách vốn và phân tích đầu tư. Tất cả các khoản đầu tư đều được kiểm tra với mức chi phí vốn cần thiết.
Sử dụng đúng cách, mô hình này sẽ giúp đồng hướng tất cả các hoạt động và quyết định được ra trên các yếu tố định hướng chủ chốt của giá trị.
2. Sử dụng khi nào
Quản lý dựa trên giá trị được sử dụng để xác lập mục tiêu, đánh giá hiệu quả, xác định lợi tức và giao tiếp với các nhà đầu tư, cũng như để lập và đánh giá ngân sách vốn. Các hệ thống kế toán truyền thông xác định giá trị của các tổ chức dựa trên các thước đo hiệu quả như thu nhập trên mỗi cổ phần hay tỷ suất lợi nhuận trên vốn cổ phần. Tuy nhiên, chúng không xét tới hiệu quả khai thác và sử dụng các nguồn lực, tức là chi phí cơ hội đối với vốn đầu tư. Vìa vậy, nhiều công ty trên giấy tờ có sinh lời nhưng trên thực tế lại không phải vậy.
Để áp dụng thành công cần chú ý tới bốn vấn đề:
1 – Đánh giá;
2 – Quản lý;
3 – Động lực;
4 – Hệ tư duy.
Có ba bước cần thực hiện liên quan tới đánh giá. Trước hết, xác lập các quy tắc chuyển đổi lợi nhuận kế toán thành lợi nhuận kinh tế (tức là điều chỉnh thu nhập thông thường để loại trừ những bất thường kế toán tác động tới kết quả kinh tế). Tiếp theo, nhận diện các trọng tâm VBM trong tổ chức: có thể lớn hoặc nhỏ nhưng phải cho kết quả đáng tin cậy. Cuối cùng, kết nối các trọng tâm này nhằm hòa hợp các quyết đĩnh trong tổ chức. Điều này cho phép theo dõi VBM ở từng đơn vị trên cơ sở hàng tháng.
Đo lường giá trị là một chuyện, sử dụng kết quả lại là chuyện khác. Quản lý và giá trị vì vậy phải được kết nối chặt chẽ. Kỹ thuật lập ngân sách và hoạch định phải được điều chỉnh để hợp nhất khái niệm và một liên kết phải được thiết lập giữa các đòn bẩy hoạt động và chiến lược.
Bằng cách dựa chính sách lương bổng vào gia tăng giá trị, các nhà quản lý có thể được khích lệ tư duy và hành động như những người chủ bởi họ được trả như người chủ – tài sản của cá nhân họ sẽ tăng khi tài sản của các cổ đông tăng. Bởi vậy, phần thưởng và các khích lệ khác phải được gắn kết với hiệu quả đối lập của ngân sách, cho phép các nhà quản lý tập trung vào việc tối đa hóa tài sản hơn là chỉ đạt được những kỳ vọng của công ty. Tất nhiên, sẽ có một mức độ rủi ro nhất định bao gồm cả mức phạt nếu hiệu quả kém. Một lợi thế khác nữa là việc chuyển từ thương lượng liên tục về các mục tiêu tài chính thành việc thiết lập một lần các tham số thường làm đơn giản hóa phần lớn quá trình hoạch định.
3. Sử dụng như thế nào
Khi sử dụng mô hình quản lý dựa trên giá trị, cần xét đến các vấn đề sau:
- Tập trung vào các quyết định vận hành tốt hơn thay vì tính toán các giá trị cụ thể. Giá trị đích thực của VBM là tương tác giữa các vấn đề kinh doanh và các định hướng giá trị.
- Tránh các sự phức tạp về mặt kế toán tới từng chi tiết nhỏ nhặt nhất.
- Giá trị tuyệt đối không quan trọng mà tạo ra giá trị mới quan trọng.
- Không sử dụng VBM như một công cụ riêng lẻ mà tích hợp nó vào hoạch định chiến lược cũng như vào chu kỳ hoạch định và kiểm soát.
- Cam kết theo đuổi và hỗ trợ tích cực từ phía lãnh đạo cấp cao là vô cùng cần thiết.
Kết luận
Mặc dù được mô tả hư một thước đo hiệu quả tài chính, hơn thế còn là thước đo có thể tính toán được trên lý thuyế, nhưng cần nhớ rằng VBM không phải để tạo ra các con số cụ thể giống tăng trưởng vốn nói chung. Thực hiện VBM có thể phức tạp. Đặc biệt cần đến thông tin về dòng tiền tương lai. VBM có thể nhấn mạnh vào giá trị cổ đông và tập trung việc tạo ra tiền trong ngắn hạn. Nhìn chung, chúng ta không nên đi quá sâu vào chi tiết hoặc sử dụng các phương pháp phức tạp.
5. Tham khảo
1 – Ittner, C.D and Larcker, D.F. 2001 – Assessing empirical research in managerial accounting: A value – based management perspective. Fournal of Accounting and Economics 32: 349-410.
2 – Rappaprt, A. 1986 – Creating Shareholder Value: A guide for managers and Investors. New York: Simon & Schuster.
3 – Stewart, G.B. 1990 – The Quest for Value. New York: Harper Collins.